اخبار

این که در طول تاریخ مردم درباره مفسر به مثابه ترجمان قرآن چگونه اندیشیده‌اند و تا چه حد این اندیشه به عصر حاضر انتقال یافته است، مسئله‌ای از نسخ تاریخ اندیشه است و نه اخلاق، ولی در عصر حاضر ما با این پرسش اساسی مواجه هستیم که: وظیفه اخلاقی مفسر در مرتبط کردن مخاطب خود با جوانب مختلف کلام خدا چیست؟ فارغ از بحثهایی که از سوی برخی نظریه‌پردازان معاصر تحت تأثیر نظریه‌های هرمنوتیک درباره خنثی‌بودن تفسیر از نظر قدسیت وجود دارد، در عرف مسلمانان و فضای غالب بر فرهنگ اسلامی، تفسیر قرآن این قدسیت را از مضاف‌الیه خود کسب کرده است.

آثار تفسیری که در سده‌های متمادی نوشته شده، بخش مهمی از ذخایر فرهنگی جهان اسلام است و افزون بر نسبت درخور توجهی که این دست آثار در میان میراث اسلامی دارد، حجم تفاسیر قرآن به اندازه‌ای است که می‌توان گفت در هیچ‌یک از ادیان بزرگ جهان، چنین کمیّتی از تفسیر بر متنی مقدس نوشته نشده است. با وجود اهتمامی که عالمان مسلمان در یک‌ونیم هزارة گذشته به خود تفسیر قرآن داشته‌اند، درباره علوم درجه دوم که رجوع آنها به نحوی از انحا به تفسیر باشد، عنایت اندکی بوده است.